Di dời nhà ven kênh ô nhiễm bậc nhất TP.HCM Chờ 20 năm để thoát cảnh 'sống mòn'

Đăng ngày:

Người dân ven kênh Xuyên Tâm và nỗi lo an cư lập nghiệp.

Đầu tháng 3/2025, chúng tôi quay lại kênh Xuyên Tâm giữa thời tiết nắng nóng như đổ lửa. Càng đi sâu, len lỏi vào từng con hẻm, rồi băng qua những căn nhà lụp xụp, cũ nát, càng thấy rõ sự cơ cực, thiếu thốn của người dân ở khu vực này. Tại TP.HCM, vẫn còn hàng nghìn người sống giữa điều kiện tồi tàn và tạm bợ ven kênh rạch.

Sống cùng ô nhiễm

Trên dòng kênh đen ngòm, cứ năm bảy bước chân là lại thấy rác nổi lềnh bềnh, bốc mùi nồng nặc. Đi thật sâu vào ngõ nhỏ, vượt qua nhiều khúc cua, chúng tôi tìm đến nhà của bà Trần Thị Hồng .

Bà Hồng kể, trước đây, vùng đất này là cù lao hoang sơ, thưa thớt cư dân, khi bà Hồng cùng gia đình chuyển đến đây sinh sống, dòng kênh khi ấy cũng còn trong xanh, chưa ô nhiễm như bây giờ. Rồi khi nhiều người dân cùng chuyển đến, rác thải bắt đầu xuất hiện. Màu nước xanh dần thay đổi, nhường chỗ cho nước đen đặc quánh.

Nhà bà Hồng chỉ rộng 2,6m, dài 10m nhưng là nơi sinh hoạt của 11 người. Không gian chật chội, thiếu ánh sáng, đồ đạc chật kín lối đi khiến cuộc sống trở nên ngột ngạt, bức bối.

Hàng nghìn ngôi nhà tạm bợ mọc san sát nhau trên dòng kênh ô nhiễm bậc nhất TP.HCM.

Ngày nắng, cả gia đình ngập trong mùi hôi thối nồng nặc trong cái nóng oi bức, còn ngày mưa, từng cơn gió rít mạnh liên tục đập vào căn nhà tạm bợ.

Gia đình bà Hồng sống chênh vênh giữa dòng kênh, nhưng vì quá nghèo và không có nơi nào khác để đi, nên 11 người trong nhà phải “cắn răng chịu đựng”.

Với bà Hồng, "miễn có chỗ chui ra chui vào là được", bất chấp việc đối mặt với muôn vàn mối nguy về sức khỏe, an toàn cháy nổ.

"Tôi chỉ mong có chỗ ở mới sạch sẽ, rộng rãi hơn để con cháu bớt khổ", bà Hồng bộc bạch.

Rồi người phụ nữ cố ngăn dòng nước mắt khi nhắc đến những đứa con.

“Muốn làm cái đám cưới đàng hoàng cho con cháu cũng không được. Có nhiều bữa đang ngủ mà tôi giật mình sợ mưa gió cuốn cả nhà đi”, bà Hồng nói thêm.

Người dân sống chênh vênh trên kênh rạch Xuyên Tâm, mong sớm được di dời đến nơi ở mới.

Cũng như bà Hồng, bà Tám cho biết, từ khi Thành phố có đề án di dời nhà ven kênh rạch, người dân đã bắt đầu mong ngóng từng ngày được chuyển đến nơi ở mới khang trang hơn, thoát khỏi cảnh sống tạm bợ và nỗi lo ô nhiễm đeo bám suốt bao năm qua.

Sống ở dòng kênh Xuyên Tâm hơn nửa đời người, chứng kiến nhiều cuộc đổi thay của Thành phố, song ước mơ có nơi ở sạch sẽ, an toàn của bà Tám mãi chưa thực hiện được. Kể với chúng tôi về căn nhà ọp ẹp, chênh vênh của mình, bà Tám bảo mỗi ngày con cháu đi khắp nơi làm công việc tay chân để kiếm kế sinh nhai, đêm về lại chen chúc ngủ tạm bợ.

Biết là ở mãi nơi này sẽ dễ sinh bệnh tật nhưng vì cuộc sống quá khó khăn, không đủ tiền mua đất, cất nhà tại những khu vực khác nên bà Tám đành chấp nhận.

Cũng như các hộ dân khác, gia đình bà Tám dần quen với cuộc sống ven kênh, bệnh thì ra uống đỡ vài viên thuốc, ghẻ lở, mẩn ngứa nổi lên thì thoa đại vài miếng thuốc ngoài da. Họ cho rằng, sống ven kênh Xuyên Tâm là một phần của cuộc đời mình, bởi "ở lâu trong cái khổ, cũng quen rồi...".“Nhiều khi nghĩ cũng chạnh lòng, chỉ mong trước 30/4 năm nay, Thành phố sớm di dời bà con đến nơi ở mới để chúng tôi yên tâm sinh sống, làm ăn lo cho con cháu", bà Tám bộc bạch.

Cơm áo đè nặng giấc mơ an cư

Dẫu mong mỏi về một nơi ở mới khang trang, sạch đẹp hơn, nhưng không ít hộ dân sống ven kênh Xuyên Tâm vẫn canh cánh nỗi lo khi ngày di dời gần đến. Đã quen với nhịp sống mưu sinh ở nơi cũ, nhiều người không khỏi băn khoăn về công ăn việc làm, chuyện học hành của con cái và khả năng thích nghi với môi trường mới.

Một phần họ muốn chuyển đi, tránh xa nơi ô nhiễm nhưng mặt khác cũng trằn trọc không yên, lo sợ không có việc làm, không kiếm ra tiền khi đến nơi ở mới.

Nhà ven kênh Xuyên Tâm xuống cấp nghiêm trọng, nguy cơ gây cháy nổ cao.

Ông Nguyễn Quốc Dũng chia sẻ rằng gia đình ông nằm trong diện di dời để Thành phố triển khai dự án cải tạo kênh Xuyên Tâm. Ngày mới nhận được tin, ông Dũng rất vui, tưởng tượng trong đầu viễn cảnh có nơi ở mới sạch sẽ, tinh tươm.

Nhưng ông cũng không giấu được nỗi lo khi nghĩ đến cuộc sống sau khi di dời.

"Tôi làm nghề bán bún, mỗi ngày dậy từ 3 giờ sáng để nấu nước lèo, chuẩn bị hàng đi bán. Sắp tới, nếu chuyển đến chung cư theo sự sắp xếp của Thành phố, tôi buộc phải bỏ nghề vì chung cư sẽ khó nấu nướng các loại bếp lớn bằng gas hay than tổ ong. Còn tìm việc mới thì không dễ, tôi lớn tuổi rồi, ai nhận nữa...", ông Dũng lo lắng.

Theo ông Dũng, nếu không đồng ý chuyển đến chung cư, gia đình ông có thể đăng ký nhận tiền đền bù theo nguyện vọng.

Tuy nhiên, khoản tiền này rất khó để mua một căn nhà mới tại quận Bình Thạnh - nơi gia đình đã gắn bó suốt mấy chục năm. Còn nếu rời xa trung tâm, tìm mua nhà ở vùng ven thì cuộc sống mưu sinh sẽ phải làm lại từ đầu, khi các mối quen biết, khách hàng lâu năm đều không còn nữa.

"Dù sao tôi cũng rất ủng hộ chính sách của Thành phố, vì người dân ở đây khổ lâu rồi, nói thật ai cũng mơ được đi nơi khác, sống ở điều kiện thế này thì cực chẳng đã mới phải chấp nhận.

Chỉ mong khi chuyển đến nơi ở mới, chúng tôi có thể được hỗ trợ tìm công ăn việc làm phù hợp để yên tâm kiếm tiền nuôi cả gia đình. Chứ lớn tuổi rồi mà phải bươn chải từ đầu thì cực lắm...", ông Dũng bộc bạch.

Hay như bà Nguyễn Thị Xuân làm nghề bán vé số nuôi 2 cháu đang học tiểu học, nghe đến di dời là người phụ nữ lớn tuổi trầm ngâm. Điều bà Xuân nghĩ tới chỉ là làm thế nào chuyển trường cho các cháu mà không ảnh hưởng việc học.“Có bữa quần áo đi học của các cháu rơi xuống dòng kênh hôi thối, phải vớt lên giặt lại mà tôi đau xót. Thật lòng tôi muốn sớm chuyển đi, các cháu lớn rồi cần có nơi ở đàng hoàng, sạch sẽ. Nhưng đi rồi tôi lại lo, sợ mấy đứa nhỏ không quen với trường lớp mới”,

bà Xuân nói thêm.

Với bà Xuân, đi đâu cũng được, miễn là vẫn được bán vé số, kiếm đồng ra đồng vào, lo cho các cháu. Đời bà cơ cực, đời cháu phải tươi sáng hơn, đó là mong ước nhỏ nhoi của người phụ nữ lớn tuổi này.“Ai cũng lo chứ không phải mình tôi, chỗ ở là một chuyện, có việc làm ở chỗ ở mới không lại là chuyện khác”, bà Xuân nói.

Dự án có tổng diện tích bồi thường là 139.333m², ảnh hưởng đến 2.077 hộ dân.

Theo Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng Hạ tầng đô thị, dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm - tuyến rạch ô nhiễm nhất TP.HCM chảy qua quận Bình Thạnh và quận Gò Vấp sẽ khởi công vào tháng 4/2025.

Dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm ban đầu có vốn hơn 9.600 tỷ đồng, sau đó tăng lên hơn 17.000 tỷ đồng, chủ yếu do chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng. Toàn dự án có chiều dài gần 9km từ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đến sông Vàm Thuật và có hơn 2.000 hộ dân phải di dời để chỉnh trang đô thị.

Theo đại diện Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng quận Bình Thạnh, dự án có tổng diện tích bồi thường là 139.333m², ảnh hưởng đến 2.077 hộ dân. Dự toán bồi thường của quận là hơn 13.221 tỷ đồng, với thời hạn bàn giao mặt bằng vào tháng 4. Tính đến nay, quận đã tiếp xúc 1.660 hộ, trong đó 381 hộ đã đồng thuận với phương án bồi thường và tái định cư.

Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Xuân Cường yêu cầu quận Bình Thạnh tập trung đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo đầy đủ quyền lợi cho người dân, đồng thời thành lập 7 tổ công tác để tuyên truyền, vận động 1.279 hộ chưa đồng thuận. Sau khi UBND TP.HCM giải quyết các kiến nghị còn lại, quận sẽ tiếp xúc từng hộ để tháo gỡ khúc mắc, đảm bảo khởi công dự án đúng tiến độ.

Việc cải tạo rạch Xuyên Tâm không chỉ giúp cải thiện môi trường, mà còn mang lại diện mạo mới cho khu vực, mở ra cơ hội phát triển hạ tầng và nâng cao chất lượng sống của người dân.

Từ năm 1992 - 2010: TP.HCM di dời hơn 32.000 căn nhà ven kênh rạch. Trong đó, 2001 - 2005 di dời hơn 15.000 căn.

Từ 2011 - 2025 di dời, bố trí tái định cư đạt gần 12.000 căn. Mục tiêu hết năm 2025 thực hiện thêm 3.931 căn.

Gồm 2 dự án trọng điểm: Rạch Xuyên Tâm - Bờ bắc kênh Đôi .

TP.HCM đặt mục tiêu giai đoạn 2026 - 20230 di dời, bố trí tái định cư cho toàn bộ căn nhà ven kênh rạch .

20 Tin Tức Mới Nhất